تحلیل ارتباط قطعات گسلی در گسل فعال اسماعیل آباد با روش های هندسی و جنبشی- شرق ایران

گسل فعال اسماعیل آباد (از سرشاخه های اصلی پهنه گسلی نهبندان، در بخش میانی زون زمین درز سیستان) دارای طول 40کیلومتر، سازوکار امتداد لغز راست بر با مولفه جزئی معکوس است. مطالعه تصاویر ماهواره ای، عدم یکپارچگی گسل و قطعه- قطعه بودن آن را نشان می دهد. در این پژوهش قطعه بندی گسل بر اساس ناپیوستگی هندسی انجام و هفت قطعه گسلی مشخص گردید که کلیه قطعات سازوکار راست بر با مولفه جزئی معکوس دارند. این قطعات از شمال به جنوب عبارتند از: 1- حاجی آباد (طول 6کیلومتر، روندn5?w)، 2- اسماعیل آباد (طول 6/4کیلومتر، روندn5?e)، 3- حبیب (طول 8/3کیلومتر، روندn12?w)، 4- شوراب (طول 3/4کیلومتر، روند n8?w)، 5- سیکویی (طول 3کیلومتر، روند n2?w)، 6- مرد عرب (طول 5/6کیلومتر، روند n5?w)و 7- بیچند (طول 6 کیلومتر، هندسه صفحه گسل(ریک بردار لغزش/ شیب/ امتداد): n-s/70w/40?s). در ناحیه تقاطع این قطعات، ساختار های زمین ساختی قابل مشاهده هستند که از شمال به جنوب عبارتند از: حوضه فشارشی فیروزآباد (به صورت چپ پله ناهمپوشان، با ابعاد:500×2500متر مربع، همراه با 65متر برخاستگی و 37% کوتاه شدگی)؛ خم فشاری امیر (با مقدار برخاستگی60-70متر)؛ حوضه ابراهیم (به صورت چپ پله ناهمپوشان، با ابعاد 3120×440مترمربع، برخاستگی50متر و 17% کوتاه شدگی)؛ حوضه کششی بلوچ (از نوع راست پله نا همپوشان، با ابعاد350×100مترمربع و فروافتادگی5/2متری)؛ حوضه کششی میانکوه (به صورت راست پله همپوشان، ابعاد 3150×2500متر مربع و فروافتادگی50-100متر)؛ حوضه کششی محمد آباد (به صورت راست پله همپوشان، با ابعاد 3550×1750مترمربع و فروافتادگی 100-200متر). سازوکار تشکیل این حوضه های ارتباط قطعات گسلی برای حوضه فشارشی فیروزآباد، یک سازوکار سه مرحله ای (چین خوردگی، گسلش نرمال راستگرد و گسلش چپگرد توام با چرخش بلوک های گسلی)؛ برای حوضه کششی میانکوه، سازوکار تشکیل دو مرحله ای (تشکیل حوضه کششی و برش راستگرد همراه با 1150متر جابجایی) و برای حوضه کششی محمدآباد نیز سازوکار تشکیل دو مرحله ای (شکل گیری حوضه کششی، برش راستگرد و برخاستگی 20-30متری در بخش شرقی) تعیین شد. در ارزیابی میزان فعالیت گسل، با تکیه بر بعد فرکتال آبراهه ها و شاخصه های ریخت زمین ساختی، قطعه گسلی حبیب و اسماعیل آباد (بخش میانی گسل) به عنوان فعالترین قطعات معرفی می شوند. بیشترین مقدار جابجایی نیز 1400متر (در حوضه فیروزآباد) بدست آمد که 146متر از مدل آزمایشگاهی کمتر می باشد. بیشترین فراوانی زلزله های ثبت شده در راستای گسل در عمق 15-20کیلومتر، بزگای 2-1ریشتر و از نظر مکانی، بخش میانی گسل، است. با استفاده از فرمولهای تجربی، میزان جابجایی افقی 4/4 متر و توان ایجاد بیشینه بزرگای لرزه نیز به مقدار 7/5 ریشتر می باشد که از بزرگترین مقدار زمین لرزه ثبت شده توسط دستگاه (7/4ریشتر) بیشتر و نشان دهنده پتانسیل بالای لرزه خیزی این گسل است.